Jak zabezpieczyć telefon z systemem Android przed śledzeniem przez Google i firmy trzecie

Jakiś czas temu stworzyłem artykuł zatytułowany „Jak zabezpieczyć się przed inwigilacją korporacji i targetowaniem reklamowym”. Tym razem postanowiłem skupić się bezpośrednio na konkretnych urządzeniach, które mogą nas inwigilować, śledzić każdy nasz ruch oraz wysyłać wszystkie nasze dane do firm trzecich. Jednocześnie doprowadzając m.in. do wycieku danych czy szybkiego rozładowywania baterii. Głównym punktem odniesienia będą sprzęty z systemem Android, jednak niektóre porady odnosić będą się także do rozwiązań innych producentów.

Jeżeli już wyłączyliście wszystkie funkcje śledzące na kontach korporacyjnych gigantów, czas wyłączyć także te na naszych smartfonach, tabletach oraz innych urządzeniach z systemem Android, które wykorzystujemy na co dzień. Wskazane tutaj funkcje włączane są domyślnie nawet, gdy podczas konfiguracji urządzenia wszystkie ustawienia prywatności zostały odznaczone.

1. Pierwsze uruchomienie telefonu i zgody na przetwarzanie danych

Gdy pierwszy raz uruchamiasz swój telefon, warto przejść pełną ścieżkę jego wstępnej konfiguracji, zwracając baczną uwagę na to, na co wyrażamy zgodę. Najlepiej podczas pierwszego uruchomienia urządzenia odznaczyć wszelkie zgody związane z przetwarzaniem naszych danych osobowych. W ten sposób unikniemy przynajmniej gromadzenia podstawowych danych na nasz temat.

2. Wyłączenie wysyłania diagnostyk i sposobu użytkowania systemu do firmy Google oraz jej partnerów

Funkcja ta służy „polepszaniu działania urządzeń z Androidem”, a dokładniej przesyła dane diagnostyczne naszego telefonu oraz sposób jego użytkowania przez użytkownika do firmy Google. Dane te mogą trafić także do „partnerów Google”, np. twórców aplikacji na system Android.

Aktywności rejestrowane i wysyłane przez to ustawienie, to m.in. ogólne informacje o poziomie naładowania baterii w systemie podczas jego wykorzystania, aktywności użytkownika wykonywane w systemie oraz aplikacjach, błędy występujące podczas wykorzystania systemu i aplikacji. Z tego też powodu chcemy je wyłączyć, by po pierwsze nie wysyłałó wszystkich informacji o nas zarówno do firmy Google, jak i do jej partnerów oraz by logując niepotrzebnie naszą aktywność, nie wyładowywała nam zbędnie baterii.

By tego dokonać wchodzimy w [„Ustawienia” -> „Prywatność” -> „Użycie i diagnostyka”], a następnie przesuwamy widoczny tam suwak na pozycję „Wyłączono”. Teraz nasza aktywność nie będzie już rejestrowana.

3. Wyłączenie wysyłania statystyki użytkowania klawiatury do firmy Google

Wyłączyliśmy już wysyłanie ogólnych diagnostyk dotyczących użytkowania systemu, teraz czas na zablokowanie udostępniania przez system statystyk odnoszących się do użytkowania przez nas klawiatury ekranowej. Tak, niestety firma Google domyślnie śledzi również statystyki naszego wykorzystania klawiatury, więc jest to coś, co tym bardziej powinniśmy wyłączyć.

W tym celu wchodzimy w „Ustawienia”, w wyszukiwarce wpisujemy „Gboard” – wybierając tę pozycję, a następnie klikając „Zaawansowane” i odznaczając „Udostępniaj statystyki użytkowania”. Przy okazji będąc już tutaj, wyłączyć możemy także opcję „Personalizacja” – odpowiedzialną za dostosowanie Gboard do naszego sposobu pisania oraz „Pomóż ulepszyć funkcje głosowe i pisanie na podstawie danych zapisanych na Twoim urządzeniu”, która śledzi nasz sposób wykorzystania funkcji głosowych oraz pisania.

4. Wyłączenie udostępniania numeru telefonu do aplikacji firm trzecich

Domyślnie system Android posiada możliwość udostępniania naszego numeru telefonu aplikacjom firm trzecich, które zainstalowane są na naszym telefonie, gdy te tylko o to poproszą. Opcja ta często wykorzystywana jest przez różnego rodzaju autentykatory, programy klasyfikujące dzwoniące numery lub inne zainstalowane aplikacje. My jako osoby nie lubiące udostępniać zbyt dużej ilości – szczególnie tak wrażliwych – danych, oczywiście chcemy ją wyłączyć.

W tym celu wchodzimy w „Ustawienia”, wybieramy pozycję [„Google” -> „Autouzupełnianie” -> „Udostępnianie numeru telefonu”] oraz wyłączamy opcję „Udostępnianie numeru telefonu”. Teraz System nie będzie już udostępniał naszego numeru bez naszej wiedzy.

5. Wyłączenie wysyłania nieznanych aplikacji zainstalowanych na telefonie do firmy Google

Domyślnie w systemach Android zainstalować możemy jedynie aplikacje, które pochodzą ze sklepu Play Store, włączając jednak ustawienia developerskie, urządzenie zezwala na instalację programów z zewnątrz, których Google sam w sobie może nie znać. Z tego też powodu domyślnie w systemie zaznaczona jest opcja wysyłania takich aplikacji – wykrytych na naszym telefonie – bezpośrednio na serwery firmy Google do ich analizy.

Nie chcemy, by Android wysyłał im wszystko, co zainstalujemy na naszym urządzeniu, dlatego uruchamiamy sklep „Play Store”, wybieramy nasz awatar – w prawym górnym rogu ekranu, następnie [„Play Portect” -> „Usawienia” (ikonka zębatki w prawym górnym rogu ekranu)] i odznaczamy zaznaczenie dla „Popraw wykrywanie szkodliwych aplikacji. Wysyłaj nieznane aplikacje do Google w celu lepszego wykrywania”. Teraz nie będą już one wysyłane bez naszej wiedzy.

6. Wyłączenie wysyłania raportów na temat wykorzystania funkcji zamiany tekstu na mowę

Jest to funkcja odpowiadająca za zbieranie „anonimowych” raportów użytkownika odnośnie zmiany mowy na tekst – czyli tego, co nagrywa nasz telefon np. podczas wykorzystania asystenta lub słownego dyktowania wiadomości tekstowych. Zgodnie z oficjalnym polskim tłumaczeniem systemu, dane zbierane w raportach stanowią m.in. informacje o tym, „jak często jest używana zamiana tekstu na mowę”, „jak sprawnie obsługiwane są żądania zmiany tekstu na mowę”, „jakie języki są używane”, „jak często zmiana tekstu na mowę nie może wygenerować mowy”.

Chcąc ją wyłączyć wchodzimy w „Ustawienia”, w wyszukiwarce wpisujemy „Języki i metody wprowadzania” – wybierając tę pozycję, zaznaczamy [„Zamiana tekstu na mowę” -> „Ustawienia” (ikonka zębatki) obok opcji „Preferowany mechanizm” -> „Anonimowe raporty użytkowania”], a następnie przesuwamy widoczny suwak, aż zacznie wskazywać słowo „Wył.”.

7. Wyłączanie zbierania danych na temat naszego Portfela Google

Poza wcześniej wyłączonymi już opcjami śledzenia, system Android domyślnie zbiera także informacje na temat naszych transakcji w ramach Portfela Google, celem wysyłania nam reklam w postaci powiadomień oraz wiadomości e-mail. Ponieważ nie chcemy, by system śledził nasze płatności, a co najważniejsze na ich podstawie personalizował nam reklamy, po prostu musimy odznaczyć te funkcje.

Wchodzimy w „Ustawienia”, wybieramy pozycję [„Google” -> „Ustawienia aplikacji Google” -> „Google Wallet”], wybieramy nasz awatar – w prawym górnym rogu ekranu, następnie „Ustawienia aplikacji Portfel” oraz wyłączamy zarówno opcje powiadomień: „Najnowsze informacje dotyczące Twoich kart”, jak i e-maili: „Aktualizacje z Portfela i Google Pay”, zbierające dane w celu wysyłania nam reklam w postaci powiadomień oraz wiadomości e-mail.

8. Kontrola dostępów aplikacji

Podczas instalacji każdej aplikacji, ta pyta nas o dostępy, jakie chcemy jej nadać – np. do kamery, książki telefonicznej, mikrofonu, czy naszych wiadomości SMS lub rozmów telefonicznych. Niestety w natłoku obowiązków nie patrząc na nic, często nadajemy danej aplikacji dostępy do wszystkiego, a dopiero później zastanawiamy się co ona może z nimi zrobić.

Aby sprawdzić oraz poprawić nasze wybory, wchodzimy w „Ustawienia”, tam z listy wybieramy [„Ochrona prywatności” -> „Wszystkie uprawnienia”], a następnie wchodząc w poszczególne kategorie sprawdzamy, która aplikacja ma do nich dostęp – odbierając go tym, które nigdy nie powinny go uzyskać.

9. Wyłączenie przekierowań numeru

Najczęściej nie jest to coś wynikającego z samego systemu lub od aplikacji firm trzecich, lecz od obsługującego nas operatora i tego, jakie usługi mamy włączone w ramach naszej umowy. Warto jednak sprawdzić, czy oraz gdzie tak naprawdę przekierowywane są nasze rozmowy, SMSy lub inne dane.

By to sprawdzić korzystamy m.in. z kilku numerów należących do tzw. USSD (Unstructured Supplementary Service Data). Aby z nich skorzystać, na klawiaturze telefonu wpisujemy odpowiedni numer, a następnie wykonujemy z nim połączenie. Wtedy telefon wskaże nam pełną listę przekierowań z danej kategorii.

Poniżej podaję listę kilku przydatnych kodów numerycznych, na które można zadzwonić, by poznać informacje o aktualnie włączonych przekierowaniach z naszego numeru.

Stałe przekierowania:

Informacje na temat: *#21#
Włączenie przekierowania: *21*NUMERTELEFONU#
Wyłączenie przekierowań: #21#

Przekierowania przy braku odpowiedzi telefonu:

Informacje na temat: *#61#
Włączenie przekierowania: *61*NUMERTELEFONU#
Wyłączenie przekierowań: #61#

Przekierowania będąc poza zasięgiem:

Informacje na temat: *#62#
Włączenie przekierowania: *62*NUMERTELEFONU#
Wyłączenie przekierowań: #62#

Przekierowania przy zajętym numerze:

Informacje na temat: *#67#
Włączenie przekierowania: *67*NUMERTELEFONU#
Wyłączenie przekierowań: #67#

Zbiorcze wyłączenie wszystkich przekierowań:

Automatyczne wyłączenie wszystkich przekierowań: ##002#

10. Facebook Lite zamiast Messengera i innych rozbudowanych aplikacji

Jak już wspomniałem we wcześniejszym artykule, osobiście proponowałbym rezygnację z tego typu programów. Jeżeli jednak już musimy ich używać, to zastanówmy się, czy rzeczywiście są nam potrzebne ich tak rozbudowane wersje, śledzące nas na każdym kroku – nawet, gdy są one wyłączone? Może lepiej skorzystać z „lżejszych” wersji, które po pierwsze nie posiadają tylu zbędnych śmieci, w porównaniu do ich bardziej rozbudowanych zamienników mniej nas śledzą, a co także istotne, mniej obciążają nasz telefon. U mnie sam fakt usunięcia Messengera oraz zmiana na Facebook Lite spowodowała, że zamiast ładować telefon dwa razy dziennie, ładuję go po prostu raz na cztery dni, a i samo śledzenie nie jest tak rozbudowane. Pamiętajmy jednak, by nawet dla wersji Lite odpowiednio ograniczyć dostępy. Dotyczy to oczywiście nie tylko aplikacji Facebooka, ale też wszystkich innych – jak wspomniane było w jednym z poprzednich punktów. W końcu po co instalować ogromne kombajny, które nie są nam do niczego potrzebne, a jedynie zaśmiecają nasz telefon. Zawsze można zainstalować coś mniejszego, co również spełnia nasze wymagania oraz chce mniej wiedzieć o naszym życiu.

Po wykonaniu powyższych kroków, może nie staniemy się najbezpieczniejszymi ludźmi na świecie, ale w połączeniu z poprzednim artykułem przynajmniej zaczniemy panować nad częścią naszych danych, które wędrują po Internecie. Co najistotniejsze, staniemy się nieco bardziej świadomymi tego, co udostępniamy innym!

Autor: Daniel 'zoNE’ Gabryś